Pert Bedeli, Sovtaj Bedeli Nedir ?

Yaşamakta olduğumuz bu çağda hızla gelişen imkanlar doğrultusunda, insan nüfusu ivmelenerek artmaktadır. Dünyamızda yaşayan yaklaşık 8 milyarlık insan nüfusunun ihtiyaçlarını karşılamak adına birçok üretim ve tüketim malzemesi yüksek miktarlarda sarf edilmektedir. Günümüzde yaşayan insanların ihtiyaçlarını karşılamak için en çok başvurulan yöntem etrafımızda gördüğümüz milyarlarca sayıya ulaşan kara, demir, hava ve deniz araçlarıdır. Bu kadar büyük ölçekte ve yoğun bir şekilde kullanımın beraberinde ortaya çıkan birtakım problemler ve uyuşmazlıklar da meydana gelmektedir.

Dünyanın farklı bölge ve ülkelerinde bu uyuşmazlıklar için farklı çözüm yöntemleri geliştirilmiş ve geliştirilmeye devam etmektedir. Bu yazımızın konusu ise karayollarımızda kullanılan motorlu taşıtlara ilişkin olup pert bedeli ve sovtaj bedeli hakkındadır.

A. SİGORTA PERT BEDELİ

"Sigorta pert bedeli" terimi, genellikle bir aracın kaza sonucu tamamen hasar görmesi durumunda, sigorta şirketinin ödeyeceği tazminat miktarını ifade eder. Bu bedel, aracın değer kaybını veya tamamen kaybolmasını karşılamak amacıyla belirlenir. Sigorta pert bedeli, sigorta poliçesinde belirtilen şartlara ve aracın değerine bağlı olarak değişebilir.

Sigorta pert bedeli hesaplamasında dikkate alınan faktörler başlıca şunlardır:

1. Araç Değeri: Sigorta şirketleri genellikle aracın piyasa değerini göz önünde bulundurarak pert bedelini belirler. Bu değer, aracın marka, model, yaş, kilometre durumu gibi faktörlere bağlı olarak belirlenir.

2. Sigorta Poliçesi: Koşulları: Sigorta poliçesinde belirtilen şartlar, pert durumunda ödenecek tazminatı etkiler. Poliçede belirtilen teminatlar, kapsam ve istisnalar dikkate alınarak pert bedeli belirlenir.

3. Kaza Sonrası Değer Kaybı: Aracın kaza sonrası değer kaybı da pert bedeli hesaplamasında önemli bir rol oynar. Sigorta şirketleri, aracın hasar görmesi durumunda değer kaybını dikkate alarak tazminat miktarını belirler.

4. Hasar Durumu: Aracın hasar durumu da pert bedeli üzerinde etkili olabilir. Örneğin, araç tamir edilebilir bir hasar görmüşse ve tamir maliyeti yüksekse, sigorta şirketi bu durumu pert olarak değerlendirebilir.

Sigorta pert bedeli, aracın piyasa değeri ile ilişkilidir ve sigorta poliçesinde belirtilen şartlara göre değişiklik gösterebilir. Pert durumu, aracın tamir edilemez veya tamir maliyeti yüksek olduğunda ortaya çıkar ve sigorta şirketi bu durumda aracın değer kaybını veya tamamen kaybolmasını karşılamak amacıyla tazminat öder. Her sigorta poliçesi farklı olabilir, bu nedenle sigorta şirketinizle iletişim kurarak poliçenizdeki pert bedeli ile ilgili detayları öğrenmeniz önemlidir.

Araç pert olduğunda, sigorta kuruluşuna bu durumun ilk 5 gün içinde bildirilmesi adına gereken belirli evraklar bulunmaktadır. Bu evraklar şunlardır:

1. Trafik Kaza Raporu: Araç hasarıyla ilgili trafik kaza raporu, kazanın detaylarını içermelidir.

2. Alkol Kullanımına Dair Rapor: Alkol kullanımına ilişkin bir rapor, kazanın meydana geldiği durumla ilgili bilgiler içermelidir.

3. Hasarlı Araç Fotoğrafları: Aracın hasarlı olduğunu gösteren detaylı fotoğraflar, hasarın boyutu ve kapsamı hakkında bilgi sağlamalıdır.

4. Araç Ruhsatının Bir Nüshası: Araç ruhsatının bir kopyası, aracın sahipliğini belirtir ve sigorta işlemleri için gereklidir.

5. Sürücünün Ehliyet Fotokopisi: Sürücünün ehliyet fotokopisi, kazanın sorumluluğunu taşıyan kişinin kimliğini doğrulamak için gereklidir.

6. Ödenen Primlerin Makbuzları: Sigorta primlerinin ödendiğini gösteren makbuzlar, sigorta poliçesinin güncelliğini sağlar.

Pert araç işlemleri için bu belgelerin sigorta kuruluşuna iletilmesinin ardından, sigorta şirketi genellikle bir eksper gönderir. Eksper, sigorta şirketi adına gerekli tüm kontrolleri yapar. Ayrıca, bazı sigorta kuruluşlarının farklı belge talepleri olabilir, bu nedenle sigorta danışmanlarına başvurarak bu talepleri eksiksiz yerine getirmek önemlidir.

a. Pert Bedelinin Ödenmesi ve Rücu Hakkı

Sigorta pert bedeli, genellikle sigorta şirketi tarafından ödenir. Bir araç kaza sonucu tamamen hasar gördüğünde veya çalındığında, sigorta poliçesinde belirtilen kapsam dahilinde sigorta şirketi tarafından bir tazminat ödenir. Bu tazminat, aracın piyasa değeri veya poliçede belirtilen değer üzerinden hesaplanır ve sigorta pert bedelini oluşturur.

Sigorta pert bedeli, hasar gören aracın tamir edilemez veya ekonomik olarak onarılamaz durumda olduğu durumları kapsar. Sigorta şirketi, bu durumda aracın değer kaybını veya tamamen kaybolmasını karşılamak üzere belirli bir tazminat öder. Peki, bu tazminatın bir kısmı ya da tamamı sovtaj bedeli olarak adlandırılan kısım mıdır?

Sovtaj bedeli, hasar görmüş malın hasarlı durumu ile ekonomik değeri arasındaki farkı ifade eder ve bu bedel genellikle sigorta şirketi tarafından belirlenir. Sigorta şirketi, aracın pert durumunda tazminat öderken, sovtaj bedelini de dikkate alabilir. Ancak, sovtaj bedeli sigorta şirketi tarafından ödenen bir bedel değil, genellikle tazminattan düşülen bir miktar olarak karşımıza çıkar. Yani, sigorta şirketi hasarlı aracın değerini belirleyip tazminatı öderken, bu ödeme içinde sovtaj bedeli de hesaplanarak hasarlı aracın ekonomik değeri belirlenmiş olur. Bu durumda, sigorta şirketi tarafından ödenen miktar, hasarlı aracın piyasa değeri veya poliçede belirtilen değerle uyumlu olacaktır.

Sigorta şirketi, ödemiş olduğu tazminatın bir kısmını veya tamamını rücu etme hakkına sahiptir. Rücu, sigorta şirketinin hasar ödemesi yaptığı sigortalıdan bu ödemenin karşılanmasını talep etme anlamına gelir. Sigorta şirketleri genellikle poliçe koşullarında belirtilen durumlar çerçevesinde bu hakkı kullanabilir.

Sigorta şirketi rücu hakkını kullanabileceği durumlara çalışmamızın devamında detaylı bir şekilde değinilecek olmak ile birlikte, uygulamada sıklıkla karşılaşılan durumlar şu şekilde özetlenebilir:

1. Üçüncü Taraf Sorumluluğu: Eğer kaza veya hasar, başkasının kusuru sonucu meydana gelmişse ve sigorta şirketi hasar ödemesi yapmışsa, şirket rücu hakkını kullanabilir.

2. Sigorta Tazminatının Yanlış Talep Edilmesi: Sigortalı, poliçe kapsamına girmeyen bir durum için tazminat talep ederse ve sigorta şirketi bu talebi karşılar, şirket bu ödemeyi rücu edebilir.

3. Dolandırıcılık veya Yanlış Beyan: Sigortalı, hasarın sebebini yanlış beyan eder veya dolandırıcılık yaparsa, sigorta şirketi bu durumu tespit ederse ödeme yapılan miktarın rücu edilmesi söz konusu olabilir.

Rücu hakkı genellikle sigorta poliçesinde açıkça belirtilen şartlara tabidir. Bu nedenle, sigorta poliçesini dikkatlice incelemek ve poliçe şartlarına uygun davranmak önemlidir. Eğer sigorta şirketi rücu hakkını kullanmak istiyorsa, bu genellikle hukuki bir süreç içerecektir.

B. SOVTAJ BEDELİ

Sovtaj, bir malın zarar görmüş halinin ekonomik değeriyle ilgili bir kavramdır. Sovtaj bedeli, sigorta şirketlerinin maliyetlerini azaltmaya yönelik bir stratejidir ve genellikle hasar azaltıcı bir sigortacılık sürecini ifade eder. Normal şartlarda, bir kazada zarar gören kişi sigorta şirketinden tazminat talep eder ve sigorta şirketi bu talebi karşılar. Ancak bu tazminatın ödenmesi sonrasında, sigorta şirketi hukuki açıdan sigortalının yerine geçer.

Bu noktada, sigorta şirketi hasar görmüş malın ekonomik değerini belirler ve bu değere dayanarak bir sovtaj bedeli belirler. Sovtaj bedeli, hasarlı malın satışını içeren bir süreci ifade eder. Sigorta şirketi, hasarlı malın ekonomik değeri üzerinden bir değerlendirme yapar ve bu değeri kullanarak malı satar. Bu sayede, sigorta şirketi maliyetlerini kontrol altında tutabilir, zarar görmüş malın değerini kullanarak ekonomik bir çözüm bulabilir ve genel olarak işlemlerini daha etkili bir şekilde yönetebilir. Bu süreç, sigorta şirketlerinin zararları minimize etmek ve işleyişlerini optimize etmek amacıyla kullandığı stratejik bir uygulamadır.

a. Sovtaj Bedeli Nasıl Hesaplanır

Potansiyel bir kaza sonrasında, sigortalının aracın değerini tamamen sigorta şirketine devretmesi durumunda sovtaj bedelinin nasıl belirleneceği genellikle sigortalılar tarafından soru işaretlerine mahal vermektedir, ülkemizde çokça kullanılan bir kavram olmaması ve kamuoyu tarafından da yeterince bilinmemesi sebebiyle birçok tartışmaya sebebiyet vermektedir. Ancak, belirtmekte fayda var ki, sovtaj bedelini hesaplamak için spesifik bir formül bulunmamaktadır. Sovtaj bedeli, genellikle uzmanlar tarafından belirlenir ve bu hesaplamada sigorta şirketleri sıkça ihale açarak uzman kişiler vasıtasıyla sovtaj değerini belirlemeye çalışırlar.

Sovtaj bedelinin hesaplanabilmesi için, sigorta şirketleri genellikle kendi anlaşmalı oldukları eksperlere veya sovtaj firmalarına başvururlar. Sigorta sahibi, sigortalı ise ve aracının tüm haklarını sigorta şirketine devretmezse, sovataj bedeli tazminattan düşülebilir.

Bu hesaplamayı bir örnek ile açıklamakta fayda olacaktır:

Piyasa değeri 400.000 TL olan bir aracınız olduğunu varsayalım ve kaskosu olan bu araçla, büyük bir kaza geçirdiniz. Eksper raporu ile aracınızın ağır hasarlı olduğuna karar verildiğinde; sigorta şirketiniz size bu hasarlı aracınızın kaza tarihinde geçerli olan rayiç bedelini yani bu örnekte olduğu gibi 400.000 TL değeri ödemekle yükümlüdür. Ancak size yapacağı bu ödemeden sonra, aracın hasarlı halinin değerlendirme hakkı sigorta şirketine geçecektir. Dolayısı ile sigorta şirketi artık aracın hasarlı halini satabilme hakkına sahiptir. Bu satıştan kazanacağı gelir de sovtaj bedeli olarak kayıtlara geçecektir.

b. Sovtaj Bedelinin Ödenmesi ve Rücu Hakkı

Sigorta sektöründe, halefiyet ilkesi gereğince sigorta şirketi, tazminat ödemelerini tam ve eksiksiz bir şekilde gerçekleştirdikten sonra, sigortalı mal ile ilgili tasarruf hakkını elde eder. Bu durum, bazı durumlarda sovtaj değerlendirmesi olarak adlandırılırken, diğer durumlarda rücu hakkı olarak ortaya çıkar. İncelenen konu olan sovtaj bedeli, oto sigortalarında özellikle sigorta şirketinin ağır hasar durumlarında rayiç bedeli tazmin etmesiyle birlikte hasarlı aracın tasarrufunun sigorta şirketine geçmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Kısmi hasar durumlarında ise yedek parça değişimleri sonucunda hasarlı yedek parça ile ilgili tasarruf hakkı da ayrı bir durum olarak sigorta şirketine aittir.

Sovtaj bedeli, genellikle sigorta şirketi tarafından ödenen bir maliyettir. Sovtaj bedeli, sigorta şirketinin hasar tazminatı ödemesinin ardından, hasarlı malın veya aracın sigorta şirketi tarafından tasfiye edilmesi veya değerlendirilmesi sürecinde ortaya çıkan maliyetleri ifade eder.

Özellikle oto sigortalarında, ağır hasar durumlarında hasarlı aracın rayiç bedeli tazmin edildikten sonra, aracın sigorta şirketi tarafından satılması veya hurdaya çıkartılması gibi durumlar sovtaj bedelini oluşturmaktadır. Bu maliyet, genellikle sigorta poliçesinde belirtilen şartlara ve poliçe kapsamına göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, sigorta sözleşmesinin detaylarına göre sovtaj bedelinin nasıl hesaplanacağı ve kim tarafından ödeneceği belirlenir.

Sovtaj bedeli genellikle sigorta şirketi tarafından ödenen bir maliyettir ve genellikle sigortalıya rücu edilmez. Sovtaj bedeli, sigorta şirketinin hasarlı mal veya aracın tasfiye işlemleri sırasında ortaya çıkan masrafları kapsar. Sigorta şirketi, hasar tazminatını ödedikten sonra bu masrafları karşılamak üzere sovtaj bedelini öder.

Ancak, her sigorta poliçesi farklı olabilir ve bazı özel durumlar veya koşullar altında sigorta şirketi sovtaj bedelini rücu edebilir. Sigorta poliçesinin detaylarını ve şartlarını incelemek, bu konuda daha kesin bir bilgi sağlayacaktır. Sigorta poliçesinde yer alan hükümleri ve sigorta şirketiyle yapılan sözleşmeyi gözden geçirmek, sovtaj bedeli ve rücu ile ilgili özel hükümleri anlamak önemlidir. Bu nedenle, bu konuda daha fazla bilgi almak ve netleşmek için sigorta şirketi ile iletişime geçmek ve uzman avukatlardan hukuki destek almak her zaman en doğru yöntemdir.

Yazarlar:

Av. Can Akşahin - Stj. Av. Emirkan Karabiber